Localizador de recursos electrónicos
ACCESO ABERTO
                                            

(Última actualización xuño 2023)
Que é o acceso aberto
O acceso aberto forma parte do que se denomina Ciencia aberta (Open Science) un concepto que fai referencia á apertura das publicacións, dos datos de investigación, das metodoloxías, dos procesos de avaliación nunha contorna de investigación e innovación mais transparente de cara á cidadanía. No contexto da I+D o acceso aberto céntrase:
 
  • Nos artigos de investigación científica revisados por pares, publicados en revistas
  • Nos datos de investigación
Os principios fundamentais do acceso aberto, quedaron establecidos na Declaración de Budapest (BOAI 2002), na Declaración de Bethesda (2003), e na Declaración de Berlín (2003).
 
Por “acceso abierto” a esta literatura queremos decir su disponibilidad gratuita en Internet, permitiendo a cualquier usuario leer, descargar, copiar, distribuir, imprimir, buscar o usarla con cualquier propósito legal, sin ninguna barrera financiera, legal o técnica, fuera de las que son inseparables de las que implica acceder a Internet. La única restricción para la reproducción y distribución, y el único papel para los derechos de autor en este dominio, debe ser dar a los autores el control sobre la integridad de su trabajo y el derecho a ser debidamente reconocido y citado. (BOAI, 2002)
 
Desta definición despréndense os seguintes elementos:
 
  • Os contidos son gratuitos para o lector/a e libres, é dicir, permiten a súa reutilización e difusión (pódense usar, copiar, descargar, etc.). Os usos permitidos pódense definir mediante licenzas do tipo creative commons ou similares
  • Refírese a documentos dixitais que están accesibles en liña a través de Internet
  • Os/as  autores/as reteñen o dereito a ser debidamente recoñecidos e citados, así como o control sobre a  integridade das súas obras

No ano 2018 a  Universidade de Vigo asinou a Declaración de Berlín  comprometéndose firmemente co movemento Open Access.


SHB Het Kennisnetwerk voor Hogeschool-bibliotheken
Vías do acceso aberto
Existen dúas vías para proporcionar acceso aberto:
 
  • Vía dourada ou Gold Open Access consiste en publicar en revistas de acceso aberto.
  • Vía verde ou Green Open Access consiste en depositar os documentos nun repositorio, é dicir, nun arquivo onde se almacenan as copias dixitais. 
 
Estas vías non son excluíntes: un artigo publicado nunha revista en acceso aberto tamén se pode depositar nun repositorio respectando as condicións da editorial (versión do artigo, período de embargo, etc.). A publicación en aberto dun artigo non exime da obrigación de depositalo nun repositorio se así o esixe a axencia de financiamento.

A Universidade de Vigo conta cun Repositorio Institucional para o depósito da produción científica INVESTIGO 
Vantaxes do acceso aberto
A publicación en acceso aberto en revistas científicas ou en repositorios ten múltiples vantaxes.

Vantaxes para o investigador
  • Incrementa a visibilidade e o impacto dos resultados de investigación
  • Garantiza a preservación a longo prazo
  • Facilita que os/as autores/as poidan ser debidamente recoñecidos/as e citados/as

Vantaxes para as institucións e a sociedade
  • Reflicte a actividade investigadora da universidade
  • Favorece a innovación
  • Facilita a transparencia e rendición de contas do investimento público na investigación


Infografía REBIUN
Marco normativo
O acceso aberto está apoiado por unha serie de normativas e mandatos que son de obrigado cumprimento dentro de seu ámbito de aplicación.
 

Ámbito nacional:

Ámbito europeo: 
 
  • Horizonte 2020: Programa Marco de Investigación e Innovación da Unión Europea para o período 2014-2020. Os requisitos para o acceso aberto detállanse no Horizon 2020 AGA -- Annotated Model Grant  Agreement. Art. 29 Dissemination of results-open Access-visibility of EU funding.
A Universidade de Vigo: 
 
Como cumplir cos mandatos de acceso aberto

Infografía Rebiun

Mais información:
Semana internacional do acceso aberto 2020 na UVigo

Seminarios web:
Semana internacional do acceso aberto 2021 na UVigo


Remedios Melero. Seminario web  Carmen Barros. Obradoiro Informe 2021: Boletín de impacto n. 11:  Infografía:
Semana internacional do acceso aberto 2022 na UVigo


Mesa redonda 1. «La contribución de los recursos educativos abiertos al logro de los ODS de la Agenda 2030» Mesa redonda 2. «Políticas de Ciencia Abierta en Europa, España y América Latina»
Preguntas frecuentes sobre o acceso aberto

 É o mesmo "acceso aberto" que "acceso libre"?
 

  • Non. Moitas veces pódese acceder a un artigo a través de Internet e pódese ler de maneira gratuíta. Con todo, para considerar que un documento estea publicado en acceso aberto é necesario que ademais de ser de acceso gratuíto, permita a súa difusión e reutilización. Na web dos editores, podemos atopar artigos  de "acceso libre"  en inglés "free access" 
Estes artigos están protexidos por copyright (os dereitos de explotación foron cedidos á editorial) e non se poden difundir nin reutilizar sen permiso. Os documentos publicados en acceso aberto, podémolos identificar cun cadeado aberto que representa tanto a apertura económica (gratis) como a xurídica (libre dalgúns dereitos). Para facilitar a reutilización legal dos contidos, utilízanse licenzas do tipo Creative Commons que indican os usos que se poden facer do documento.

As publicacións en acceso aberto teñen dereitos de autor?
 

  • Si. O autor ou a autora conserva os dereitos e mantén o control sobre a súa obra, ao contrario que na publicación tradicional na que cede os dereitos de explotación ao editor. Os dereitos quedan protexidos utilizando licenzas Creative Commons que permiten indicar os usos que se poden facer da obra.


Publicar en acceso aberto afecta ao impacto da miña investigación? 
 

  • Non. A calidade dos contidos non depende de que as publicacións estén abertas ou pechadas.  Con todo, os traballos publicados en acceso aberto poden chegar a unha audiencia mais ampla que os que se accede por subscrición, polo tanto, aumentan as posibilidades de ser citados.
     

O acceso aberto elimina a revisión por pares?
 

  • Non. O acceso aberto non substitúe, nin elimina os mecanismos de fixación de calidade xa establecidos para a produción científica, é dicir, que non cuestiona o sistema de revisión por expertos, que é a base da comunicación científica. O acceso aberto céntrase na difusión, no uso e na reutilización de contidos científicos. Isto non interfere para nada nos sistemas de revisión da calidade das publicacións científicas (xa sexan o peer review das revistas ou a actividade dos índices e as axencias de avaliación) que teñen os seus criterios de validación. Polo tanto, o acceso aberto non elimina os sistemas de control de calidade. 
Contacta coa biblioteca
Picture: Biblioteca Central Campus Vigo

Biblioteca Central Campus Vigo
Soporte Aprendizaxe e Investigación
Tel: (+34) 986 813 843


 
Mais información
Recolectores de ciencia aberta
Vídeos
Guías relacionadas
Plataformas de revista OA
  • DOAJ: Directory of Open Access Journals
  • ScieELO revistas
  • e-Revist@s: Revistas científicas electrónicas españolas e latinoamericanas
  • Redalyc.org: Revistas científicas de América Latina e o Caribe, España e Portugal
Plataformas de libros OA
  • DOAB  Directory of Open Access Book
  • SciELO  Livros Scientific Electronic Library Online
  • OAPEN Open Access Publishing in European Networks

Esta web emprega cookies; se continua navegando polo sitio web está aceptando o seu uso (mais información)
x