Esta guía explica aspectos relacionados co plaxio e coa deshonestidade académica.
(Última actualización outubro 2015)

Segundo o dicionario da RAE, plaxiar é “copiar en lo sustancial obras ajenas, dándolas como propias”. É dicir, cometemos plaxio cando usamos o traballo, as ideas ou as palabras doutra persoa como se fosen propias. É aplicable a calquera obra (traballo de clase, artigo, exame, tese... ) ou tipo de soporte (gráfico, software, fotografía, internet...). Por isto, debemos citar as fontes das que tomamos a información para os nosos traballos.
Sen embargo, non se produce plaxio cando divulgamos ou reproducimos información proveniente do coñecemento público, entendéndose este como os feitos ou ideas que poden atoparse en moitos sitios, que son coñecidos por moita xente e, normalmente, recollidos en fontes de referencia xeneral como enciclopedias ou dicionarios.

Sen citar as fontes:
- Entregar un traballo alleo como se fose propio.
- Reproducir fragmentos completos ou recoller datos procedentes doutros estudos.
- Combinar distintas fontes sen referenciar ningunha.
- Reproducir o fragmento só cambiando algunhas palabras.
- Reformular distintas fontes que conforman o traballo final.
- Traducir un texto sen especificar a fonte bibliográfica.

Citando fontes
- Citar ao autor/a, pero sen os datos necesarios para localizar a fonte.
- Non facilitar a localización das fontes citadas debido á súa referencia incorrecta.
- Citar ao autor pero sen entrecomiñar as palabras textuais, facendo pasar por propia unha interpretación allea.
- Abusar das citas ou referencias, aínda que sexan correctas.
- Citar algúns fragmentos de maneira correcta mentres que noutros introducimos algunha paráfrase de esas mesmas fontes, desta volta sen recoñecemento expreso.

Outros tipos de plaxio
- Utilizar traballos ou resultados propios coma se fosen novos (autoplaxio).
- Reproducir citas enteiras, ou cambiándolle só algunha palabra, sen comiñas.
- Facer pasar unha idea allea como propia.
- Seguir o razoamento doutro autor nunha orde similar á que se desenvolve no artigo orixinal.

(adaptación da clasificación de tipos de plaxio de R. Tripathi e S. Kumar (2009).

A termo deshonestidade académica refírese a un conxunto de prácticas pouco éticas no entorno educativo como o plaxio, o roubo de ideas, facer trampa (por exemplo, copiar nos exames), non recoñecer aos/ás nosos/as colaboradores/as, facer referencias a obras non utilizadas co fin de ampliar a bibliografía dos nosos traballos...
Este videotitorial mostra, dunha maneira amena e interactiva, exemplos de plaxio habituais no mundo académico.

           

O ciberplaxio académico é o uso das tecnoloxías da información e da comunicación, principalmente Internet, para o plaxio total ou parcial de traballos académicos.
Comas e Sureda (2007) distiguen dous tipos:
- Ciber-plaxio intencional: comprar ou descargarse un traballo, artigo, proxecto... desde unha web dedicada á venda ou intercambio de traballos académicos e presentalo como propio, copiar un texto completo desde unha web ou arquivo descargado de Internet e presentalo como propio sen citas nin referencias, copiar partes ou parágrafos de distintos textos extraídos de Internet e presentalos nun texto único...
- Ciber-plaxio accidental: facer parafraseados ou citas e referencias bibliográficas incorrectas, debido ó descoñecemento ou falta de formación.

Para evitar o plaxio hai que citar as fontes das que tomamos a información, isto é, recoñecer a autoría das obras utilizadas. Nesta guía elaborada pola biblioteca explícase como citar e elaborar referencias bibliográficas. É moi importante citar as fontes dos nosos traballos xa que, ademais de dar credibilidade á nosa investigación ou creación, tamén permitimos ó seu acceso para que outros poidan contrastar a información e utilizar de novo esta información.

Para non plaxiar:
- Citar as fontes utilizadas, sexa cal sexa a súa natureza ou soporte.
- Parafrasear, pero incluíndo a referencia completa da fonte orixinal. A guía Aprende sobre el plagio y cómo evitarlo, da Biblioteca da Universidade de Alacante recomenda ler o texto orixinal atentamente para extraer as palabras clave ou frases que resuman o contido. A continuación expresalo coas nosas palabras utilizando sinónimos, cambiando de activa a pasiva ou viceversa, cambiando a estructura da frase, reducir parágrafos a frases e cambiar partes do texto. Finalmente, debemos comparar o noso texto co orixinal para comprobar que se diferencian.
- Poñer notas para anotar a referencia á fonte consultada.
- Usar comiñas para facer citas textuais e indicar a continuación a fonte.
- Recoñecer as colaboracións.

Para evitar ser plaxiados-as:
- Publicar os nosos traballos baixo unha licenza aberta, para deixar clara a nosa autoría e os usos permitidos. As licenzas abertas Creative Commons son fáciles de usar e ofrecen algúns dereitos a terceiras persoas baixo certas condicións.
- Utilizar programas antiplaxio.

De balde
Copyscape: busca copias online dunha páxina web a partir da URL.
DOC Cop: ofrece algunhas características adicionais ao servizos mínimos de detección, como comparar as similitudes entre dous documentos. Precisa rexistro previo.
Plagium: busca documentos iguais ou similares ao texto introducido a través de Google, coa vantaxe de que traballa en varios idiomas.
DupliChecker: compara o texto introducido cos documentos na web.
Víper: explorador antiplaxio que precisa ser previamente descargado. Permite poder comparar e visualizar á vez o texto sometido contra o potencialmente plaxiado.

De pago
Turnitin: ademais doutras utilidades, este software revisa o contido dos traballos académicos para detectar o plaxio utilizando a maior base de datos comparativa do mundo.

Ley 23/2006, de 7 de julio, por la que se modifica el texto refundido de la Ley de Propiedad Intelectual, aprobado por el Real Decreto Legislativo 1/1996, de 12 de abril.
A obriga de citar as fontes está recollida no artigo 32, que di: "es lícita la inclusión en una obra propia de fragmentos de otras ajenas de naturaleza escrita, sonora o audiovisual, así como la de obras aisladas de carácter plástico o fotográfico figurativo, siempre que se trate de obras ya divulgadas y su inclusión se realice a título de cita o para su análisis, comentario o juicio crítico. Tal utilización sólo podrá realizarse con fines docentes o de investigación, en la medida justificada por el fin de esa incorporación e indicando la fuente y el nombre del autor de la obra utilizada".
Se descubrimos que alguén plaxiou o noso traballo podemos reclamar, tal como recolle o artigo 138: "el titular de los derechos reconocidos en esta ley, sin perjuicio de otras acciones que le correspondan, podrá instar el cese de la actividad ilícita del infractor y exigir la indemnización de los daños materiales y morales causados".

Ley Orgánica 10/1995, de 23 de noviembre, del Código Penal.
O artigo 270.1 expón a sanción aplicable ao delito de plaxio, que se produce cando hai ánimo de lucro. Pode ser denunciado por calqueira persoa, non só polos implicados.

Na Universidade de Vigo:
Regulamento de Estudantes. O artigo 19 (Sección 3ª, Capítulo 1) trata da propiedade intelectual dos traballos académicos.

Normativa de propiedade industrial e intelectual da Universidade de Vigo (C.G. 19/06/12)

Plaxios no mundo da música:

• Evitar el plagio: lo que necesitas saber y pensar (guía da Universidad de Estremadura).
• Estrategias para prevenir y detectar el plagio en Humanidades (vídeo da Universidad de Granada).

Sociedad General de Autores y Editores

Centro Español de Derechos Reprográficos

Derechos de autor de medios audiovisuales

Como citar e elaborar referencias bibliográficas